Баримтат кино...

                                                              Êèíî ñóðâàëæëàãà

               Êèíî ñóðâàëæëàãà ãýäýã íýð òîìú¸î íü ñýòã¿¿ë ç¿éãýýñ äýëãýöèéí óðëàãò îðæ èðñýí áºãººä áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷èéí ¿íäñýí àæèë íü ãýæ áîëíî. Êèíî ñóðâàëæëàãà íü áîëæ ºíãºðñºí áóþó áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûã çóðàãëàà÷ ãàçàð äýýð íü ººðèéí í¿äýýð õàðñàí òóõàé ¿éë ÿâäëûí ä¿ðñëýëèéí ìýäýýëýë þì.

Ñóðâàëæëàãûí ¿íäñýí çàð÷èì íü çóðàãëàà÷ áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûí ÿâöàä ººðèéí ñàíààã îðóóëàõã¿é áîäèò àìüäðàëûã ò¿¿íèé ¿ðãýëæëýõ öàã õóãàöààíû õýìæýýíýýñ õàìààðàëã¿éãýýð òýð ¿éë ÿâäëûí ìºí ÷àíàðûã õàëüñàíä áóóëãàí äýëãýöýíä ãàðãàí ¿ç¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà þì. Ñóðâàëæëàãûí ãîë îíöëîã íü áàðèìòàò ¿éë ÿâäëûã ãóéâóóëàõã¿éãýýð ¿íýí áîäèòîîð ¿ç¿¿ëýõýä îðøèíî.

Ñóðâàëæëàãà íü øóóä íýâòð¿¿ëýãòýé àäèë áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûã òýð õýâýýð íü ¿ç¿¿äýãã¿é õàðèí áîëæ ºíãºðñºí ¿éë ÿâäëûí øèíæ òºðõ óòãà àãóóëãûã òîäîðõîé õýìæýýíèé öàã õóãàöààíä ¿ðãýëæëýõ ä¿ðñëýëèéí ýâë¿¿ëãýýð ¿ç¿¿ëäýã. Ýíý ó÷èð çóðàãëàà÷èéí àâñàí ïëàíóóä íü ò¿¿íèé òóõàéí ñóðâàëæëàãûí õýëáýð áà àãóóëãûí õóâüä èëýðõèéëýí ãàðãàõ ãýñýí ä¿ðñëýëèéí óðàí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèé ¿ð ä¿í ãýæ áîëíî. Ýíý íü õóâü õ¿íèé óðàí á¿òýýë÷ àðãà áàðèëòàé õîëáîîòîé ç¿éë þì. Àðãà áàðèë áà óðàí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýý íü:

a)    Ñýäâèéí ñîíãîëò

b)    Çóðàã àâàõ öýãèéí ñîíãîëò /Ðàêóðñ/

c)    Òåõíèê õýðýãñýë

d)    Ïëàíû òîì áàãûí õýìæýý çýðãýýñ õàìààðàëòàé.

Çóðàãëàà÷èéí çóðàã àâàõ àðãà íü òýð õ¿íèé õóâèéí îéëãîëòîîñ õàìààðàí ãàð÷ èðäýã. Àâñàí çóðãèéí ýâë¿¿ëãèéí áîëîí áóñàä àæëóóä íü Ñóðâàëæëàãûí ýõíèé ¿å áóþó çóðàã àâàëòûí àæëààñ èõ õàìààðäàã. Çóðàãëàà÷èéí óð ÷àäâàð áà õóâü õ¿íèé ìýðãýæèë ìýäëýã íü ¿éë ÿâäëûí ÿâö, áàðèìòûí ìºí ÷àíàð, ¿éë ÿâäëûí ãîë ä¿ðèéí øèíæ òºðõèéã çºâ òîäîðõîéëîí ãàðãàõàä ãîë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã. Õýðýâ çóðàãëàà÷ áîäèò áàéäëûí ¿éë ÿâäàë ìºí ÷àíàðò áóðóó ä¿ãíýëò ºãâºë áîäèò áàðèìòàò ¿éë ÿâäàë ãàæóóääàã. Çóðàãëàà÷èéí àâñàí êàäðóóä íü ñóðâàëæëàãûí õýëáýð áà àãóóëãûí õóâüä èëýðõèéëýí ãàðãàõ ãýñýí íàéðóóëãûí óðàí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèé ¿ð ä¿í íü áîëíî.

Êèíî ñóðâàëæëàãûí çóðãèéã ÿàæ àâàõ íü òóõàéí çóðàãëàà÷èéí óðàí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýý áîëîí àðãà áàðèëààñ õàìààðäàã. Ñóðâàëæëàãûí çóðàã àâàõàä:

1.    Áýëòãýë ¿å

2.    Çóðàã àâàõ ãàçàðò èðýýä ¿éë ÿâäàëä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò õèéõ

3.    Òóñãàë áóþó õ¿ëýýí àâàëò ãýñýí ¿íäñýí õýñã¿¿äýýñ á¿ðääýã.

Áýëòãýë ¿å. Ñóðâàëæëàãûí çóðàã àâàëòàíä çóðàãëàà÷ òåõíèê õýðýãñëýý øàëãàí áýëòãýõ õýðýãòýé. Àæëûí ýõëýë õ¿ðòýë á¿õ ìàòåèàëûã ñóäàëæ ä¿í øèíæèëãýý õèéí áààòðóóäûíõàà àñóóäàëòàé òàíèëöàõààñ ãàäíà ñóðâàëæëàãàíä îðîëöîã÷äûí òàëààð òîäîðõîé îéëãîëòòîé áàéõ õýðýãòýé. Èíãýñíýýð áààòðóóäûí çàí ààøèíä òîõèðñîí ä¿ðñëýëèéã îíîîæ çóðàã àâàëòûã èòãýëòýéãýýð õèéæ áîëäîã. Õýðâýý çóðàãëàà÷ ìàòåèàëûã ñàéí ñóäàëæ ÷àäâàë ñóðâàëæëàãûí ÿâöàä ¿éë ÿâäëûí ãîë õýñãèéã òîäîðõîéëîí îëæ, ä¿ãíýëò õèéí ò¿¿íä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ, ñîíèðõîëòîé, óòãà ñàíàà òºãºëäºð, õýëýõ ãýñýí ãîë ñàíààãàà èëýðõèéëñýí ä¿ðñëýëèéí ìýäýýëýë, ¿ã ÿðèàã õ¿ì¿¿ñýýñ õýðýãòýé öàã ìº÷èä íü àâ÷ ÷àäñàíààð ¿éë ÿâäëûí ºðíºëèéã àìàðõàí ãàðãàæ ÷àääàã.

Çóðàã àâàõ ãàçðàà ¿çýõ. Ñóðâàëæëàãà áîë çóðàãëàà÷èéí àæëûí õýö¿¿ òºðºë þì. Çóðàãëàà÷ çóðàã àâàëòàíä ÿàæ áýëäñýí ÷ çóðàã àâàëòûí òàëáàé äýýð þó áîëîõûã óðüä÷èëàí ìýäýæ ÷àääàãã¿é òîõèîëäîëä ÿíç á¿ðèéí áýðõøýýë ãàðäàã. Òèéì ó÷ðààñ çóðàã àâàõ ãàçðàà óðüä÷èëàí ¿çýæ òàíèëöàõ õýðýãòýé. Çóðàã àâàõ ãàçðàà óðüä÷èëàí ¿çñýíýýð çóðàã àâàëòàíä ÿìàð òåõíèê õýðýãñýë øààðäàãäàõ ò¿¿íèéã õýðýãëýõ áîëîìæ áîëîëöîîã òîîöîîëîõ áîëîìæòîé.

Òóñãàë áóþó õ¿ëýýí àâàëò. Õýðâýý çóðàãëàà÷ ñóðâàëæëàãûí ÷èãëýë, ñýäâèéí òàëààð òîãòñîí òºñººëºë áàéõ¿é áîë çóðàã àâàëò ó÷èð óòãàã¿é ýõýëäýã. Ñóðâàëæëàãûí êàäð ýíãèéí ìýò ñàíàãäàæ áîëíî. Õè÷íýýí õ¿÷, öàã õóãàöàà, õàëüñ óðñãàæ áàéæ á¿òñýí çóðàã àâàëò ýâë¿¿ëýã õèéõýä õàÿãäàë áîëäîã. Òèéìýýñ ýõëýýä ñàéòàð àæèãëàñíû äàðàà ÷àíàðòàé çóðàã àâàõ õýðýãòýé.

Öàã ¿å ¿éë ÿâäëûí ñóðâàëæëàãà

Öàã ¿å ¿éë ÿâäëûí ñóðâàëæëàãà íü çóðàã àâàõ ÿâöàä çóðàãëàà÷èéí ºìíº áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûí à÷ õîëáîãäîë íü îðîëöîæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí òîî õýìæýý, ñýòãýë ç¿éí øèíæ òºðºõººñ õàìààðàí ÿíç á¿ðýý𠺺ð÷ëºãäºæ áîëîõ þì. Ãýâ÷ ÿìàðâàà íýã ¿éë ÿâäëûí ñóðâàëæëàãà íü ¿íäñýí øóãàìòàé áàéäàã áà òýð íü òîäîðõîé öàã õóãàöààíä çàõèðàãääàã. Çóðàã àâàõ ÿâöàä ¿éë ÿâäëûí ýõëýë, ºðíºë, òºãñãºëä çóðãèéí áàãààñ ò¿¿íä íºëººëºõ ÿìàð íýãýí áîëîìæ áàéäàãã¿é. ¯éë ÿâäëûí ÿâö ò¿¿íèé á¿òýö íü çóðàãëàà÷èéí áîëîí êèíî áàãèéí õ¿ññýí áàéäëààñ õàìààðàëã¿éãýýð òóõàéí îð÷èí íºõöºë áà öàã õóãàöààãààð ýöñèéí ¿ð ä¿í íü òîäîðõîéëîãäîí ãàðäàã áàéíà.

Óëñ òºðèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé æàãñààë öóãëààí, ñïîðòûí òýìöýýí, ¿éëäâýðëýëèéí ãàçàð, øóóðõàé çºâºë㺺í, äóðñãàëûí õºøººíä öýöýã ºðãºõ ¸ñëîë, ýì÷èëãýýíèé ìýñ çàñàëáàðûí àæèë, òºëººëºã÷ õ¿ëýýí àâàõ áà ¿äýõ ¸ñëîëûí àæèëëàãàà, òºðèéí îäîí ìåäàëü ãàâúÿà øàãíàë ãýõ ìýò. Ýíý îëîí ÿíçûí ä¿ð òºðõòýé ¿éë ÿâäëóóä íü çóðàãëàà÷ààñ ñóðâàëæëàãûí óðàí ÷àäâàðûã øààðääàã. Öàã ¿å ¿éë ÿâäëûí ñóðâàëæëàãûí çóðàã àâàëòàíä ÿìàð ÷ òîõèîëäîëä ¿éë ÿâäëûí ïðîöåññûã äàõèí àâàõ îéëãîëò áàéäàãã¿é.

Áîãèíî õóãàöààíä áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäàë íü êèíî çóðàãëàà÷ààñ îíöãîé õàðèóöëàãûã øààðääàã. Öàã ¿åèéí ñóðâàëæëàãàíä çóðãèéí áàã íü äîð äóðüäñàí áàéäëààð àíãèëàãääàã.

1.    ¯éë ÿâäàë ýõëýõýýñ ºìíº çóðàã àâàõ áýëòãýëèéã õàíãàñàí áàéõ

2.    ¯éë ÿâäàë áîëîõ ãàçàðòàé óðüä÷èëàí òàíèëöñàí áàéõ

3.    ¯éë ÿâäëûí çóðãèéã òóõàéí öàã ¿åä íü áàãòààí àâàõ

4.    Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ¿éë ÿâäàëòàé õîëáîãäîë á¿õèé çóðãèéã óðüä÷èëàí íºõºí àâàõ ãýñýí ¿íäñýí á¿òýöòýé áàéäàã.

2.1. Ñèíõðîí êèíî ñóðâàëæëàãà

Êèíî ñóðâàëæëàãûí çóðàã àâàõ ¿éë ÿâäëûí íýã õýëáýð íü ñèíõðîí ñóðâàëæëàãà áàéäàã. Èéì çóðàã àâàëòûí ¿åä çóðàã àâàëòàíä òóëãàðñàí áýðõøýýëòýé àñóóäëûã øèéäâýðëýõ øààðäëàãà ãàðäàã. Óðàí á¿òýýëèéí áàé òåõíèêèéí áîëîëöîî íü ¿¿ñ÷ áóé íºõöºë áàéäëóóäàä íàðèéí ä¿ãíýëò õèéõ õóãàöàà ºãäºãã¿é. Îðîëöîã÷äûí õýëýõ ¿ã ãýíýò òºðäºã áºãººä áàðèìò ôàêòûã òóõàé ¿åä íü áè÷èæ àâàõûí òóëä êèíî çóðàãëàà÷ õÿçãààðëàãäìàë áîëîëöîîòîé àïïàðàò õýðýãñýë, íºõöºë áàéäëûã ººðèéí îþóí óõààíààð çîõèöóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéäàã. Èéìä ñèíõðîí ìýäýý ñóðâàëæëàãà áîë áàðèìòàò êèíîíû îïåðàòîðûí õàìãèéí ºíäºð çýðýãëýëèéí àæèë áàéäàã áà èéì çóðàã àâàëòûí ¿ð ä¿í íü äýëãýöýíä áîäèò áàéäëûí ä¿ð òºðõèéã á¿òýýõýä õàìãèéí ÷óõàë ç¿éë áàéäàã. Çóðàãëàà÷ áà äóóíû íàéðóóëàã÷ õî¸ð íü áèå áèåíýýñýý õàðèëöàí õàìààðàëòàé áàéäàã ó÷ðààñ áèå áèåíèéõýý àæëûã õàðèëöàí õ¿íäð¿¿ëýõ òàë áèé. Äóóíû íàéðóóëàã÷èéí ìèêðîôîí êàäðò îðîõ, çóðàãëàà÷ íü ñèíõðîí ãðóïïûí äóó áè÷èõ, àæèëëàãààã õÿçãààðëàãäìàë áîëãîõ ÿâäàë áàéäàã. Èéìä çóðàãëàà÷ áà äóóíû íàéðóóëàã÷ õî¸ð áàéíãûí õàðèëöàí áèå áèåíýý îéëãîõ íºõöºëä àæèëëàæ, àæëûí ¿ð ä¿í íü ä¿ðñ áà äóóíû òàëóóäûí íèéöýë òîõèðîë òààð÷ òîõèðñîí áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä çºâõºí ñàéí áîëñîí êàäð, ýñâýë ñàéí áè÷èãäñýí ôîíîãðàìì áàéõ ¸ñã¿é.

Ãýõäýý ýíý íü õî¸óëàà íýã ë ç¿éë áè÷èæ, íýã ë ç¿ëéèí çóðãèéã àâàõ ¸ñòîé ãýñýí ¿ã áèø þì. Äóóíû îïåðàòîð ÿðüæ áóé õ¿íèé äóóã áè÷èæ, õàðèí îïåðàòîð íü ñîíñîæ áàéãàà õ¿íèé ä¿ðèéã àâ÷ áîëäîã. Ãýâ÷ ãýíýò ÿðüæ ýõýëñýí îðîëöîã÷äûã øóóä àâàõ áîëîìæ áàéäàãã¿é. Õýðâýý äàìæóóëàí àâàõ àðãûã /ïîíàðàìàã÷/ õýò õóðäàí õèéâýë øààðäëàãàòàé áàéñíààñ èë¿¿ îíîâ÷ã¿é ìóó ä¿ðñ àâàõàä õ¿ðãýäýã áà ¿¿íèé äàðàà íü çàéëøã¿é çîõèîìæèéí çàñàí çàëðóóëàëòûã õèéõ áîëäîã. ̺í ÿðüæ ýõýëñýí õ¿í êàìåðèéí îãöîì õºäºëãººíººñ øàëòãààëàí ÿðèàãàà çîãñîîæ áîëîõ þì. Ǻºëºí ïàíàðàì õèéñýí òîõèîëäîëä çóðàãëàà÷ ÿìàð ÷ ýðñäýë ãàðãàõã¿é ó÷èð àéõ ç¿éë ¿ã¿é. Òýðýýð áîëæ áóé ¿éëä ÿâäëûí òóõàé îð÷èíã áèé áîëãîõ ¸ñòîé áºãººä ÿðèàíû óòãûã èëð¿¿ëýí äýëãýõ ¿¿äíýýñ òàéâàí ïàíàðàì õèéõ ¿åä ñîíñîæ áóé õ¿ì¿¿ñèéã õàðóóëàõ íü ãîë ñàíààíààñ ãàæèõã¿é.

Êèíî óðëàã íü äóóòàé áîëñîí íü áàðèìòàò êèíîíû á¿òýýë÷äýä òóõàéí á¿òýýë ¿çýã÷äýä íºëººëºõ áîëîìæèéã õ¿÷òýé áîëãîæ ºãñºí ç¿éë áîë áàðèìòàò êèíî øóóä ñèíõðîí çóðàã àâàëò þì. Ó÷èð íü áîäèò õýë ÿðèà íü äýëãýöèéí ä¿ðèéã ¿íýìøèëòýé áºãººä àìüäðàëä îéð áîëãîæ ºãäºã þì.

Áàðèìòàò êèíîíû á¿ðýëäýõ¿¿íèé ñèíõðîí ñóðâàëæëàãûí ìàòåðèàë ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð îðæ áîëíî.

¯¿íä:

1.    Ñóðâàëæëàãûí

2.    Àëáàí ¸ñíû èëòãýëèéí

3.    Ñóðâàëæëàãûí àðãààð àâñàí òàéçíû òºðºë ç¿éëèéí

4.    Ä¿ðñëýë áà ôîíàãðàìì íü òóñäàà àâàãäààä íýãòãýæ ¿ç¿¿ëñýí

5.    Äóó îðóóëãûí õýëáýðýý áàéæ áàéäàã.

Áàðèìòàò êèíîíû äýëãýöíýýñ ñîíñîãäîæ áóé áîäèò äóó ÿðèà íü ¿çýã÷äèéí ñýòãýë ñàíààòàé íÿãò õîëáîîòîé áàéäàã áà ýíý íü ñèíõðîí ñóðâàëæëàãûã ñîíèðõîëòîé áîëãîäîã ãîë ç¿éë þì. Äýëãýöèéí áààòðóóä ¿çýã÷èääýý øóóä êèíî ºã¿¿ëëýãèéã õ¿ëýýí àâàõ íýã õýëáýð íü øóóä ìàòåðèàëûã ãîë òîäîðõîéëîõ ç¿éë íü ÿðèàíû àãóóëãà þì. Íàéðóóóëàã÷ êèíîíû óòãà àãóóëãàíä îðóóëàõ çýðýãöñýí ìàòåðèàëûí áàéðûã òîäîðõîéëîí äóó îðóóëàëòàíä îðîëöîõ îðîëöîã÷äûã ñîíãîí àæèëëàõ ýíý ìº÷ººñ ýõýëäýã.

Ñóðâàëæëàãà. Ñóðâàëæëàãà íü òåõíèêèéí õóâüä ýíãèéí øóóä çóðàã àâàëò þì. Çóðàãëàà÷èéí áîëîí ñýòã¿¿ë÷èéí àñóóëòàíä îðîëöîã÷ õàðèóëäàã. Ñõåìèéí õóâüä ýíãèéí ìýò áîëîâ÷ õ¿íèé çàí ÷àíàð, àìüäðàëûí ¿éë ÿâäëûã õàðóóëàõ çîðèëòòîé áàðèìòàò êèíî çóðàãëàà÷ààñ çóðàã àâàëòàíä àíõààðàëòàé õàíäàõûã øààðääàã. Ñèíõðîí çóðàã àâàëòûí ¿åä çóðàãëàà÷ çóðàã àâ÷ áàéãàà õ¿íèéõýý ÿðèàã äóóñìàãö êàìåðàà óíòðààæ áîëîõ áîëîâ÷ ýíý íü ¿éëäëýýð ñèíõðîí çóðàã àâàëòûí ¿éë àæèëëàãààã äóóñãàæ áîëîõã¿é ò¿¿íèéã öààøèä ÿàõûã íü õ¿ëýýõ õýðýãòýé. Òóõàéí õ¿íèé ÿðüñàí ÿðèà íü  ò¿¿íèé àæèë àìüäðàë çàí ÷àíàðòàé õîëáîîòîé ç¿éë áºãººä ò¿¿íèé äîòîîä ñýòãýëèéí õºäëºë áóþó äóðñàìæ áîäëîãîøèðîë íü ¿ã ÿðèàòàéãàà çýðýã äóóñàõã¿é áàéõ òîõèîëäîë áàéäàã. Ýíý áîäëîãîøèðëûã õ¿ëýýæ ä¿ðñýíä áóóëãàæ ÿâàõ íü ÷óõàë áàéäàã. Õîðîìõîí çóóðä áîëîõ êàìåðûí ýõëýëò áà çîãñîëò íü  øóóä ñèíõðîí çóðàã àâàëòûí ÿðèàíû óòãà ñàíàà àãóóëãûã èëýðõèéëýí ãàðãàõàä ÷óõàë áàéäãûã àíõààðóóøòàé ç¿éë þì. Æèøýý íü: 1939 îíû Õàëõ ãîëûí äàéíû áààòàðëàã ãàâúÿà áàéãóóëàí îðîëöîæ ÿâààä õýëìýãäýí áàðèâ÷ëàãäàí ÿâñàí íºõäèéíõºº òóõàé ÿðüæ áóé õºãøèí ýìýãòýéí ñèíõðîí ÿðèà íü óã ÿðèàãààð äóóñäàãã¿é ÿðèàí ÿðèàíûõ íü ñýòãýë äîòîð ¿ðãýëæèëñýýð áàéäàã áàéíà. ¯¿íèé äàðàà òóõàéí õ¿íèé ãýíýòèéí ñýòãýë õºäëºë íü èëðýí ãàð÷ ÿìàð íýãýí õýëáýðýýð ÿðüñàí ÿðèàíûõàà ä¿ãíýëòèéã ÷ èëýðõèéëæ áîëîõ òóë ñèíõðîí çóðàã àâ÷ áóé çóðàãëàà÷ààñ çóðàã àâàëòûí ¿åä ìàø ìýäðýìæòýé áàéõûã øààðääàã þì.

ßðèëöëàãûí çóðàã àâàëòàíä õàíäàõäàà äàðààõ àñóóëòóóäûã øèéäýõ íü ÷óõàë.

1.    ßàõ ãýæ çóðàã àâàõ

2.    Õýíèéã àâàõ

3.    Õààíà àâàõ

4.    Õýçýý àâàõ

5.    Òóõàéí õ¿íýýñ þóí òóõàé àñóóõ…ãýõ ìýò.

Àñóóëò á¿ð ººð õîîðîíäîî óÿëäààòàé áàéõ áà òýð á¿ãä õýíòýé ÿðèëöëàãà ÿâóóëæ áàéíà ãýäãýýñ õàìààðàõààñ ãàäíà òóõàéí õ¿íèé îíöëîã ÷àíàðààñ øàëòãààëäàã.

Äýëãýöèéí öàã ìàø ¿íýòýé. Òºãñ òºãºëäºð ìýäýýëýëã¿é çóðàã àâàëò, êèíî ºã¿¿ëëýãèéí àãóóëãûã ñóë äîðîé áîëãîäîã áà êèíîíû ºðíºëòºíä ñààä áîëäîã.

Øóóä /ñèíõðîí/ çóðàã àâàëòûã àøèãëàí îëîí ñàéõàí áàðèìòàò êèíî á¿òýýñýí íàéðóóëàã÷ Ä.À.Ëóíüêîâ ººðèéí “Íàåäèíå ñîâåðìåííèêîì” íîìîíäîî “Øóóä çóðàã àâàëò òàñðàëòã¿é áàéõ õýðýãòýé øóóä çóðàã àâàëòàíä ÿìàð÷ îðóóëàëò õýðýãã¿é” ãýæ áè÷ñýí áàéäàã.

Õýíèéã àâàõ âý? ãýäýã íü íàéðóóëàã÷èéí ýõ çîõèîë áà íàéðóóëàã÷èéí çîõèîë äýýð àæèëëàõ ¿å øàòàíä ãàð÷ èðíý. Ãýõäýý íàéðóóëàã÷èéí ÿðèëöàã÷àà ñîíãîõ àæèë, îïåðàòîðûí øóóä çîðèëò /¿¿ðýã/ áàéäàã.

¯¿íýýñ ãàäíà áàðèìòàò êèíîíä àñóóäëûí õ¿ðýýã ºðãºòãºñºí øèíý áààòðóóä ãàð÷ èðýõ ÿâäàë áàéäàã áà ÿìàð íýã ç¿éëòýé óÿëäñàí àãóóëãûí õýä õýäýí õýëáýð ÷ ãàð÷ èðäýã áºãººä ò¿¿íèéã çóðàãëàà÷èéí øèéäâýðýýð çóðàã àâàëòûí òàëáàéä øèéäâýðëýí çóðàã àâàëòàíä îðóóëàõ ýñâýë õàñàõ õýðýãòýé áîëäîã.

Õýðâýý ãîë ä¿ð êàìåðèéí ºìíº ÿðèõûã õ¿ñýõã¿é þìóó ÿðüæ ÷àäàõã¿é áîë êèíî á¿òýýã÷èä øóóä çóðàã àâàëòàíä òóëãàõ ¸ñã¿é. Ýíý áîë óòãàã¿é ç¿éë þì. Õ¿íýýð áýëä¿¿ëñýí, õóóðàì÷, àëáàíû, ñîíèðõîã¿é ÿðèëöëàãà êèíîíä ÿìàð ÷ àãóóëãà ä¿ðñëýë ºãäºãã¿é. Øóóä àâñàí òèéì ìàòåðèàë áàðèìòàò êèíîíû ä¿ðñëýëèéí ¿íäñèéã ýâääýã áàéíà.

Õààíà àâàõ âý? çóðàã àâàëòûí áàéðûã ãîë ä¿ð, àëü áîëîõ áîäèò íºõöºëä, ¿íýí áàéäëààðàà áàéæ, ººðèé㺺 íýýæ ÷àäàõ òèéì ãàçðûã ñîíãîõ õýðýãòýé. Õýðâýý ÿðèëöëàãà ¿éëäâýðëýëèéí àñóóäëààð ÿâàãäàæ áàéâàë àæëûí áàéðàíä íü õýò õóâèéí àñóóäëààð áîë ãýðò íü ÿðèëöàæ áîëîõ ìýò.

Íàéðóóëàã÷ áà çóðàãëàà÷ ÿðèëöàã÷èéí ñàíàà áîäëîî èëýðõèéëýõýä ñààä áîëîõã¿é îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ ¸ñòîé. Èéìä çóðàã àâàëòûí áàéðàíä îð÷èí íºõöºë ìàø ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã. Æèøýý íü: Áàðüæ áàé! Áàðüæ áàé! Õýìýýí àãààðò ºðãºãäñºí õ¿íä æèíòýé ã¿¿ðòýé ôåðìèéã õàðàíãàà Áóòîâ õýëëýý. Ãýíýò òýð ãàðàà îãöîìõîí ýðã¿¿ëæ äîîø áóóëãàâ. Ìàø íàðèéí õàðèóöëàãàòàé ìîíòàæ äóóñ÷ýý.

Áèä òýð äàðóéä íü åðºíõèé èíæåíåðýýñ ÿðèëöëàãà àâàõûã õ¿ññýí ÷ òýðáýýð:

-       ¯ã¿é ýý, ýíý óäàà áè ÷àäàõã¿é íü õýìýýí ãóéëàà.

-       Çà ÿàõàâ, Íèêîëàé Íèêîëàåâè÷ õýçýý?

-       Ìàðãààø ºã뺺

Øºíº öàñ îðñîí áà ºã뺺 íü Áóòîâûã áîãèíî õ¿ðýìòýé áàéõàä íü óóëçàâ. Ïëàíû çîõèöîëäîëãîîíû õóâüä Áóòîâ íýãýíä íü ïèäæàêòàé, íºãººä íü ºâëèéí õóâöàñòàé áàéõ íü ìîíòàæíû ¿ñðýëò ìýò áàéæ áîëíî.

Øèíýýð çóðàã àâñàí ãàçàðò íºãºº ë ã¿¿ð áàéãàà áîëîõîîð çóðàã àâàõàä áîëíî.

Õýðâýý òýð îäîí ìåäàëèà ç¿¿æ, ãî¸ëûí õóâöàñàà ºìñººä èðñýí áîë ýíý ÿðèëöëàãà áèäíèé õ¿ñýí õ¿ëýýñýí øèã áîëíî ãýæ íàéäàõ õýðýãã¿é.

-       Áóòîâ ã¿¿ð ð¿¿ õàðààä êàìåð ëóó ýðãýëýý.

-       Ýíý áîë ìàø íàðèéí ìîíòàæ áàéñàí þì õýìýýí ñººí㺠ÿäàðñàí õîîëîéãîîð òýð õýëëýý.

Êèíîíû áààòàð äàõèàä ë º÷èãäðèéí ñýòãýë õºäëºëèéí áàéäàëòàéãààðàà áàéëàà. Õýðâýý ººð ãàçàð çóðàã àâñàí áîë áèä èéì õýìæýýíä õ¿ð÷ ÷àäàõã¿é áàéñàí. Áóòîâ èõ ë áîäëîãîøèðñîí øèíæòýé, ãàäààä òºðõèéí ÿìàð ÷ ººð÷ëºëòã¿éãýýð áîäîæ ýõýëñýí áàéíà. Ýíý  ìàãàäã¿é ò¿¿íèé ñàÿõàí òóóëæ ºíãºð¿¿ëñýí äàðàìò áîëîí ñýíãýë õºäëºë äàõèí äóóðñàãäñàíààñ áëäñëí áàéæ áîëíî. Áóòîâûí àðä øèíý ã¿¿ðýýð çàì òàâèõ ìàøèí ÿâæ áàéâ. Õºõ öýíõýð ôîíîí äýýð ÁÀÌ-ûí ýýëæèò çàì áàÿñàë õººðòýéãýýð çóðàãäàæ ÿðèëöëàãà àìæèëòòàé áîëñîí áàéíà. Ìàãàäã¿é ýíý íü çóðàã àâàëòûí õ¿÷èí ç¿éëýýñ èë¿¿ ãîë ä¿ðèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí íºëººëñíèéõ þì. Äóðàã àâàëòàíä òîõèðñîí îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ íü õàðèóöëàãàòàé àæëûí àðãà áàðèëûí íýã þì. Çóðàã àâàõ îð÷íûã çºâ øèéäýýã¿éãýýñ êàìåðûí ºìíº áàéãàà õ¿íèéã ÷ ýâã¿é áàéäàëä îðóóëàõ þìóó ¿éë ÿâäëûí áîäèò ¿íýíèéã ¿ã¿é áîëãîæ ÷ áîëíî.

Õààíà? Ãýäýã àñóóëòàíä õàðèóëàõàä ñèíõðîí çóðàã àâàëòàà êèíîíû ä¿ðñëýëèéí á¿òöýä òóñëàõ òîäîðõîé óòãà àãóóëãà îðóóëàõ ôîíî, äåòàëóóä, ãîë ä¿ðèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû þìñ çýðãèéã áîäîëöîõ õýðýãòýé.

Õýçýý õýäèéä àâàõ âý? çóðãèéã àâàõ õ¿íèé ñýòãýë ñàíààíû áàéäàë, ÿðèëöëàãà, ºãºõ ñîíèðõîë áèé áîëñîí òýð  ìº÷èéã îëîõ õýðýãòýé. Ãîë áààòàð êàìåð äóó, ýñâýë ¿çýã÷èä ð¿¿ ÷ õàíäñàí áàé õàðèëöàõ ãîë õ¿÷èí ç¿éë íü ¿çýã  ÷ áàéäàã. Õýðýâ ÿðèëöàã÷ ñîíèðõîëòîé ç¿éëèéã äóðñàí ñàíàæ ñýòãýëýýñýý ÿðèâàë ÿðèëöëàãà àìæèëòòàé áîëíî. Ãîë áààòàð ñýòãýëýý èëýðõèéëýí ÿðèõ áîäèò íºõöºë á¿ðäýýã¿é òîõèîëäîëä çóðàã àâàõ õýðýãã¿é. Ñèíõðîí çóðàã àâàëòûí õàìãèéí õàðèóöëàãàòàé áàéõ ç¿éëèéí íýã íü ò¿¿íèé îð÷èí íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ àñóóäàë þì.

Þóíû òóõàé àñóóõ âý? ãýäýã íü ÿìàð çîðèëãîòîé ç¿éë ÿðüæ áàéíà ãýäãýýñ õàìààðàõ áà ò¿¿ãýýð òîäîðõîéëîãääîã. Íîë ä¿ðèéí ÿðèà íü ýìõ öýãöòýé áàéõ ¸ñòîé. Ñèíõðîí, ÿðèëöëàãà, êèíîíû ä¿ðñëýëèéí áàéãóóëàëòàíä çîãñîëòã¿é áàéõ íü ÷óõàë. Õýðýâ ÿðèà òàñàëäâàë ¿éë ÿâäàë òàñàëäñàí ìýò ñýòãýãäýë òºð¿¿ëäýã. Õàðèí ñýäâèéí äîòîîä ºðíºë ¿ðãýëæëýõ ¸ñòîé áà òýð áîäîë ñàíààíû òóõàé òîäîðõîéëñîí àñóóëò òàâèãäàõ ¿åä ãàð÷ èðýõ áîëîìæòîé. Àñóóëò òàâèõûí òóëä äàðààõ ç¿éëèéã ìýäýõ õýðýãòýé.

1.    Ãîë ä¿ðèéã ýçýìäýæ áóé àñóóäëóóä

2.    Ýíý àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä ò¿¿íèé îðîëöîõ áàéäàë

3.    Õ¿ðýýëýí áóé õ¿ì¿¿ñòýéãýý ãîë ä¿ðèéí õàðèëöàõ õàðèëöàà

4.    Êèíîíû ¿éë ÿâäàë äàõü ãîë áààòðûí õóâü òàâèëàí

5.    Ãîë ä¿ðèéí õ¿í ÷àíàðûí øèíæ¿¿ä

Ýíý á¿õ ìýäýýëëýýñ êàìåðèéí ºìíº çîãñîæ áóé õ¿íòýé áîäëîãîòîé ÿðèà ºðí¿¿ëýõ áîëîìæ ãàð÷ èðäýã. Óðüä÷èëàí òààâàðëàæ áóé õàðèóëòûí ñýäýâ ÷èãëýë íü ÷èí ñýòãýëýýñýý ÿðèàíä íü òàòàí îðóóëàõ õ¿÷èí ç¿éë áîëæ ºãäºã. ̺í àñóóëò áèé áîëãîõîä òóñàëäàã. “Àëü íýãýí ýïèçîòîä áè áààòàðòàà ÿìàð àñóóëò òàâèâ” ãýæ ººðººñºº áàéíãà àñóóäàã áà õýçýý ÷ òîäîðõîé õàðèó îëäîãã¿é. Ýíý íü ìºí ÷àíàðòàà áè ÿìàð ÷ àñóóëò òàâüäàãã¿é. Ýõëýõýýñ ºìíº æ¿æèãëýëèéí õóâüä áîäîæ ¿çñýí ÿðèàãàà ë áè ºðí¿¿ëäýã. ßìàð ÷ àñóóëò, ÿìàð ÷ õàðèóëò áàéäàãã¿é. Ǻâõºí ñàíàà áîäëûí ñîëèëöîî áàéäàã ãýæ Ä.À.Ëóíüêîâ øóóä /ñèíõðîí/ çóðàã àâàëòûí äàäëàãà òóðøëàãààñàà ñîíèðõîëòîéãîîð áè÷ñýí áàéäàã. Ãýâ÷ àñóóëò òàâèãäàæ áóé ìýò ë áàéäàã. Ýäíèé õîîðîíä ÿìàð õîëáîî áàéíà? ÿìàð áîäèò ¿íýíä íýãäýæ áàéíà? ýíý íü ìàø ýíãèéí àñóóëò. Àñóóëò ÿìàð áàéíà, õàðèóëò òèéì áàéíà. Áèä õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàíãàà þó ºãíº, òýäèé ÷èíýý ç¿éëèéã õ¿ëýýí àâäàã. ßðèàíû ñýäýâ, ÿðèëöàã÷èéíõàà ãàðãàæ áîëîõ ñàíàë áîäëûã çóðàã àâàëòûí ºìíº ìýäñýí áàéõ ¸ñòîé. Øóóä /ñèíõðîí/ ÿðèëöëàãà íü ãîë áààòðûí ìýäðýìæ ñýòãýõ¿éã íýýí, ò¿¿íèé äîòîîä åðòºíöºä íýâòðýí îðñîí ÿðèã÷ õ¿íèé õºðºã çóðàã þì. Ä.À.Ëóíüêîâ ñóðâàëæëàã÷, ñóðâàëæëóóëàã÷ õî¸ðûí õàðèëöààíû òóõàé áè÷èõäýý: “Êàìåðûí ºìíº óéòãàðòàéõàí ÿðèëöàã÷òàé ó÷ðàõäàà ò¿¿íä õàìàã õàëüñàà äýìèé çîðèóëàõã¿éãýýð áèä ÿðèàãàà ò¿ðãýí ººð÷èëäºã. ßàãààä áèäíèé ÿðèëöàã÷ ººðººð áàéæ áîëîõã¿é ãýæ”… õýðâýý áèä ò¿¿íä þó ÷ ºãººã¿é áîë þó ÷ àâ÷ ÷àäàõã¿é. ¯¿íä ë øóäàðãà ¸ñ áàéíà. Áèä òàâàí ìºíãºíèé îðîíä ðóáëü àâíà ãýæ íàéäíà ãýñýí ¿í. Òàâàí ìºí㺠òàâàí ìºí㺺ðºº, òàâàí ðóáëü ðóáëýýðýý ë ýðãýæ èðäýã. Òýãýýä ë ã¿éöýý. ßàõ ãýæ çóðàã àâàõ, õýíèéã, õààíà, õýçýý ãîë áààòðààñ þóã õýðõýí àñóóõ âý? ýíý á¿õ àñóóëòóóä õàìòäàà øèéäýãäýõ ¸ñòîé. Òýä õîîðîíäîî óÿëäàà õîëáîîòîéãîîð áèå áèåíýý òîäîðõîéëäîã. Òîîìñîðã¿é õàíäàõ íü åðºíõèé àìæèëòàíä ñºð㺺ð íºëººëäºã. Øóóä ñèíõðîí ñýòãýãäýë íü èõýíõäýý áàðèìòàò êèíîíä áàéäàã. Áàðèìòàò êèíîíû îïåðàòîðóóä øóóä ñèíõðîí ñýòãýãäëèéí óðàí ä¿ðñëýëäýý ñàíàà òàâèõûí òóëä óðàí ä¿ðñëýëä ñàíàà òàâèõ õýðýãòýé ãýæýý. Øóóä ñóðâàëæëàãàä ïëàíû á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûã øèéäýõ, íýã ç¿éë íü ãîë ä¿ðèéí õàðöíû ÷èãëýë þì. ßðèà ÿàæ ºðíºõòýé óÿëäàí åðºíõèé ýïèçîäûí á¿òöýýñ õàìààð÷:

1.    Àñóóæ áóé õ¿í ÿðèëöàã÷ õî¸ðò êàäð áàéõ

2.    Àñóóëò ñîíñîãäîõ /êàäðûí öààíààñ/

3.    Àñóóëò êèíîíä îðîõã¿é áàéõ

4.    Îðîëöîã÷äûí ººð ººð ãàçðààñ /àëñààñ/ îðîëöóóëñàí øóóä çóðàã àâàëò

1.ßðèëöàã÷èä êàäðò áàéõ. Ãîë ä¿ðèéí õàðö ÿðèëöàã÷ ðóó ÷èãëýæ áàéõ ¸ñòîé. Ýïèçîä íü ÿðèëöàã÷äûí òîì ïëàí áà õî¸ð îðîëöîã÷èéí çóðàã àâàëòààñ á¿òýýæ áîëíî. Ãîë ä¿ðèéí çóðãààñ ñîíñîã÷èéí çóðàã òîìã¿é áàéõàä õÿíàëò òàâèõ íü ÷óõàë.

2. àñóóëò êàäðûí öààíààñ ºãºãäºõ. Èéì õýëáýðèéí ÿðèàíû ºìíº îïåðàòîð ñîíñîæ áóé õ¿í ðóó ÷èãë¿¿ëæ áýëäñýí áàéõ õýðýíòýé þì. Ýíý íü ñóðâàëæëàãûí ä¿ðñ, äóóíû ìîíòàæèéã õºíãºâ÷èëäºã. Õýðâýý õàðöíû ÷èãëýë õàðèóëòûí ¿åä òîì ïëàíààð àâàãäñàí áàéâàë ¿çýã÷äýä ¿ë ¿çýãäýõ ÿðèëöàã÷èéí òóõàé áóðóó îéëãîëò òºðäºãã¿é. Õýðâýý ÿðèã÷ îãöîì ººð òèéø õàíäàæ, ò¿¿íòýé ÿðüæ áóé õ¿í äýëãýö äýýð õàðàãäàõã¿é áîë ýíý íü àíõààðàë ñàðíèõ ìº÷èéã áðóëä¿¿ëäýã.

3. Òåêñòýíä àñóóëò îðîõã¿é áàéõ. Ýíý õýëáýðèéí ñóðâàëæëàãûí àãóóëãà íü òîäîðõîé áºãººä åðºíõèé óòãàòàé áàéäàã. Èéì ñýòãýãäëèéí çóðàã àâàëò íü ãîë ä¿ðèéí äîòîîä åðòºíöèéã íýýõ áàéäëûã áèé áîëãîæ, ¿çýã÷äèéã áîäîõîä õ¿ðãýæ òóñàëäàã. Ýíý ¿åä õàðö øóóä ¿çýã÷èä ð¿¿ ÷èãëýæ áàéõ õýðýãòýé. Ãîë ä¿ðòýé òîãòñîí ýíý õîëáîî íü ìàø ìýäðýìæòýé, õýëýãäýæ áóé ¿ãèéí ñýòãýãäëèéã õ¿÷òýé áîëãîõîä òóñàëäàã.

4. Õóóðìàã õàðèëöàí ÿðèà. ªºð ººð ãàçàðò, ººð ººð öàã õóãàöààíä áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéã ÿðèàíä òàòàí îðîëöóóëàõ ýíý àðãà íü ÿíç á¿ðèéí ¿çýë áîäëîîð òàéëáàðëàãääàã.

Èéì ýïèçîäûí ñóðâàëæëàãûí çóðàã àâàëò íü òîäîðõîé äàðààòàéãààð àâàãäàõ ¸ñòîé. ßðüæ áóé õ¿ì¿¿ñèéã çºâõºí óòãûí õóâüä áóñ ìºí ¿çýã÷òýé õîëáîõûí òóëä õàðö íü áèå áèåð¿¿ãýý ÷èãëýñýí áàéäàã. ¯¿íèé òóëä ÿðèàíä îðîëöîã÷äèéã õàìðàí áàðóóí, ç¿¿í òàëä áàéðëàëòàé ÿðüäàã. Ìîíòàæèíä  ñýòãýãäýë íü øóóä õîëáîãääîã áà óòãûí áà õýëáýðèéí õóâüä íýãäñýí ¿çýã÷ áà òåêñòèéí á¿òöèéã áèé áîëãîäîã. Èéì ñóðâàëæëàãàíä çóðàãëàà÷ ïëàíóóäòàé àíõààðàëòàé àæèëëàõ ¸ñòîé.Ýïèçîäûí ä¿ðñëýëèéí íýãäëèéã ýâääýã òóë ìàñøòàáûí îãöîì ººð÷ëºëò ýíä õýðýãã¿é. Á¿õ ÿðèàíóóä òîì ïëàíààð àâàãäñàíòàé óÿëäñàí ãîë ä¿ðèéí øèíæ ÷àíàð áà ÿðèãäñàí ç¿éëèéí ñýòãýãäëèéã ýð÷èìæ¿¿ëäýã. Ìàñøòàáûí ººð÷ëºëò¿¿äèéí òîäîðõîé õ¿÷èí ç¿éëèéí òóõàé ÿðüæ áóé ¿å, õèéñâýð ç¿éëèéí òóõàé çàí ÷àíàðûí àãóóëãàä õàíäóóëàõ õýðýãòýé. Ãîë ä¿ðèéí åðºíõèé õýëýëö¿¿ëãèéã òîì ïëàíààð àâäàã. “Áèä ÿàæ ¿çýãäýõã¿é áàéãàà ç¿éëèéã õàðäàã âý?, áèä òýäíèé ñàíàà áîäëûã äýëãýö äýýð õàðäàã” ãýæ Äçèãî Âåðòîâ ººðèéí “Àìüä õ¿íèéã õàéðëàõ õàéðûí òóõàé’ ºã¿¿ëýëäýý áè÷ñýí. Òîì ïëàíààð çóðàã àâàëò íü ýíý àþóëààñ çàéëñõèéëãýäýã. ßíç á¿ðèéí ñýäâèéã õºíäñºí óðò ÿðèëöëàãà á¿õ êèíîãîîð òàðõàõ áîëîâ÷ õýðýâ á¿õ ÿðèëöëàãàä ººð ç¿éë îðîëã¿é òîì ïëàíààð àâàãäñàí áîë ýíý íü ýñðýãýýð íºëººëäºãã¿é. Êèíîíû õýä õýäýí ¿éë ÿâäàëä ÿðèëöëàãà ãàðàõàä ¿çýã÷èä çîõèîìîë øèíæ òýìäã¿¿äèéã ìýäýðäýã áà ýíý óòãà ñàíààíû õóâüä áàòëàãäñàí íºõöºëä ÷ êèíîíû àãóóëãàä ÿðèëöëàãûí ÿíç á¿ðèéí õýñãèéã îðóóëàõàä ñààä áîëäîã. Òîì ïëàíòàé ÿðèëöëàãà êèíîíä ãîëëîí îðîîä áóñàä ÿíç á¿ðèéí ñýäýâòýé øóóä ÿðèëöëàãûí ïëàíóóäûã íýãòãýí ìîíòàæèëäàã. Ò¿¿íèé áàéðëàë íü òîäîðõîé áàðèìò, öàã õóãàöààíä õàìààðäàãã¿é. Ò¿¿íä çºâõºí öýâýð óòãà ñàíàà àãóóëàãääàã áà òýð íü ýíý çàð÷ìààðàà ÷ºëººòýé íýãääýã. Ãîë ä¿ð ò¿¿íèé îð÷íûã äåòàëóóäòàé õîëáîæ íàéðóóëàã÷ áà çóðàãëàà÷èéí öààøäûí íýã ¿éë ÿâäëûã íºãººòýé õîëáîõ ìîíòàæíû áîëîëöîîã áóé áîëãîäîã.