Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷èéí ìýðãýæèë
Êèíî
çóðàãëàà÷ã¿éãýýð êèíî óðëàã îðøèí òîãòíîõã¿é. ªºðèéíõºº àëèâàà ¿éëäâýðëýë óðàí
á¿òýýëèéí íàðèéí áîäëîãîòîé, êèíî óðëàãèéí øèíý ìýðãýæèë¿¿ä ãàð÷ èðñýí áºãººä
ò¿¿íèé íýã íü áàðèìòàò ìýäýý ìýäýýëëèéí êèíî çóðàãëàà÷ ìýðãýæèë þì. Çóðàãëàà÷
íü çóðàã àâàõäàà êàäðûí çîõèîìæ áîëîí ãýðëýý õàðæ êàìåðàà ñóóðèëóóëíà.
Çóðàãëàà÷ êàäðûí ñîíãîëòûã õèéõäýý ºãºãäñºí òàëáàéä çîõèöóóëàí ãýðëýý òàâüæ
ºðöºº òààðóóëæ êàìåðûã çóðàã àâàõàä áýëýí áîëãîñíîîð çóðàã àâàõ ýõíèé ¿å øàò
ýõëýõ áîëíî. Öàã õóãàöàà ºíãºðºõºä êèíî óðëàã áóñàä óðëàãààñ õàìãèéí ºðãºí
õ¿ðýýã õàìðàí õýëáýð óòãà àãóóëãà íü ã¿íçãèéð÷ ä¿ðñëýëèéí õýëáýðèéã òîä
òîìðóóíààð ¿ç¿¿ëýõ áîëñîí áàéíà. Áàðèìòàò êèíî íü óðàí ñàéõíû êèíîã á¿òýýõýä
õýðýãëýãääýã ¿éëäâýðèéí ¿éë àæèëëàãàà áîëîí óðàí á¿òýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû
¿íäñýí çàð÷èìûí õóâüä èæèë òºñòýé áîëîâ÷ íºãºº òàëààñ íü àâ÷ ¿çâýë àäèë áèø þì.
ßàãààä ãýâýë áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷èéí çóðãèéí áýëòãýë áîëîí çóðàã àâàõ ¿éë
àæèëëàãààíû ÿâöàä øèéäâýðëýõ ¸ñòîé îëîí àñóóäëóóä íü áàðèìòàò êèíîíû
çóðàãëàà÷ààñ ºðãºí ìýäëýã, ºâºðìºö àðãà áàðèëûã øààðääàã áîë, óðàí ñàéõíû
êèíîíû çóðàãëàà÷èä òýð áîëãîíûã ìýäýõ øààðäëàãà áàéäàãã¿é þì. Óðàí ñàéõíû
êèíîíû çóðàãëàà÷ õýçýý ÷ äóóíû íàéðóóëàã÷èéã õàâñðàí õèéäýãã¿é áîë ìýäýý
ìýäýýëëèéí êèíîíû çóðàãëàà÷ áîäèò àìüäðàë äýýð äóóíû íàéðóóëàã÷èéí àæëûã
õàðèóöàí õèéõ òîõèîëäëóóä ãàðäàã. Óðàí ñàéõíû êèíîíä óðàí á¿òýýë÷äèéí ã¿éöýòãýõ
¿¿ðãèéã íýã á¿ð÷ëýí ìàø òîäîõîé çààñàí áàéäàã áàéíà. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷
íàéðóóëàã÷ã¿éãýýð çóðàã àâ÷ ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã õàâñðàí ã¿éöýòãýõ òîõèîëäîë öººíã¿é
áàéäàã. Óðàí ñàéõíû êèíîíû çóðàãëàà÷èä çîõèîëã¿éãýýð áóþó ýïèçîäûí çîõèîëûí
òºëºâëºãººã¿éãýýð çóðàã àâíà ãýñýí îéëãîëò áàéäàãã¿é þì. Áàðèìòàò êèíîíä ýíý
¿çýãäýë áàéíãà òîõèîëääîã. Áàðèìòàò êèíîíä ¿éë ÿâäëûã òîâ òîäîðõîé óðüä÷èëàí
òààìàãëàæ áîëîõã¿é ó÷èð ãðóïïèä çîðèóëàí åðºíõèé óòãà ñàíààã òóñãàñàí çîõèîëûã
áè÷äýã íü áàðèìòàò êèíîíû çîõèîëûã çîõèîã÷äûí òóðøëàãà õàðóóëæ áàéíà. ¯¿íýýñ
ãàäíà çîõèîã÷èéí òºëºâëºñºí ñýäâèéã ã¿í ã¿íçãèé òîä òîìðóóíààð íýýí õàðóóëàõàä
òóñ áîëîõóéö õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààã áàéíãà ñàíàæ ýðýë õàéãóóë õèéæ áàéõ õýðýãòýé
áàéäàã. Áàðèìòàò êèíîíä çàðèì ¿åä çóðàãëàà÷, çºâõºí çîõèîëûí ¿íäñýí ñààíààã
óäèðäëàãà áîëãîí ò¿¿íèéã õ¿ðýýëýí áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí ¿éëäýëä õîðîìõîí çóóð
ä¿ãíýëò õèéæ ò¿¿íèéã òóñãàí àâàõ, õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë ñàíààíû ººð÷ëºëò, ãýíýò
ººðèéí ñàíàë áîäëîî èëýðõèéëýí õýëýõ ¿ã ÿðèà çýðýã êèíîíû óòãà ñàíààíû ºðíºëä
÷óõàë à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ç¿éë¿¿äèéã öàã òóõàéä íü øèéäâýðëýí çóðàã àâäàã.
Çóðãèéí òàëáàéä õèéñýí øèéäýë íü èìïðîâèçàöè àâàãäñàí ìàòåðèàëààñ õ¿ñýí õ¿ëýýæ
áàéñàí ¿ð ä¿íã ºã÷ ÷àäàõã¿é àëäààíä õ¿ðãýæ áîëîõ òàëòàé. Ãýâ÷ çóðàãëàà÷
çîõèîëûí àãóóëãûã á¿ðýí îéëãîñíû ¿íäñýí äýýð ãîë áààòðóóäûí ä¿ð òºðõèéã ñàéí
ìýäýæ ñóäàëæ òýäíèé ñàíààã çîâîîñîí àñóóäàëä õÿíóóð õàíäàí ìàòåðèàëûí áîäèò
áîëîìæèéã ñîíèðõîëòîé óðíààð ä¿ðñëýí çóðàãëàæ ÷àäñàí áîë õýëýõ ãýñýí ãîë
ç¿éëýýñýý íýã èõ õàçàéäàãã¿é þì. Çóðàãëàà÷èéí çºí áèëýã ãýäýã íü ÿìàð íýãýí
ãýíýòèéí àñóóäàë òóëãàðñàí ¿åä ò¿¿íä çºâ ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºã÷ àñóóäëûã çºâ
áîäèòîéãîîð øèéäýõ õýðýã ÿâäàë áºãººä óðò õóãàöààíû óéãàã¿é áýëòãýë àæèë
àìæèëòàíä õ¿ðãýäýã. Òóõàéí êèíî çóðàã àâ÷ äóóññàíû äàðàà áýëýí áîëñîí ìàòåðèàëä
òóëãóóðëàí çóðàãëàà÷ çîõèîë÷òîéãîî õàìòðàí çîõèîë áè÷èõ íü æèíõýíý áîäèòîé
çîõèîëûã áèé áîëãîõ ìàø õîâîð ¿çýãäýë áîëäîã áàéíà. Áàðèìòàò êèíîíû ýíý ºâºðìºö
õýëáýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä áýëýí áàéõ øààðäëàãàòàé. Çóðàãëàà÷ äýëãýöýíä çîõèîëûí
ãîë óòãà ñàíààã õýðýãæ¿¿ëýí ãàðãàõ çîðèëãîî èëýðõèéëñýí ¿ð ä¿í íü àâ÷ áàéãàà
ìàòåðèàëàà áàéíãà ìýäýð÷ êàìåðûí óðàí ä¿ðñëýëèéí áîëîìæèéã àøèãëàí çóðàã àâàõ ÿâöûí
èäýâõèéã àëäàõã¿éãýýð áîäèò àìüäðàëûí ñýäâèéã àãóóëàí áàéãàà êàäðóóäûí óÿëäàà
õîëáîîñîîð èëýðõèéëýãäýí ãàðäàã þì. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷èéí ìýðãýæëèéí ìºí
÷àíàð áóþó ãîë çîðèëãî íü àìüäðàëûí áîäèò áàéäëûã ä¿ðñëýí ¿ç¿¿ëýõýä îðøäîã.
Óðüä÷èëàí ìýäýõ áîëîìæã¿é òåõíèêèéí áà óðàí á¿òýýëèéí áýðõøýýëòýé àñóóäëóóä áàðèìòàò
êèíîíû çóðàãëàà÷èéã áàéíãà õ¿ëýýæ áàéäàã. Çàðèì ¿åä õîðîìõîí çóóð÷ áîäîæ áîëîâñðóóëàõ áîëîìæã¿éãýýð øóóä
ñóðâàëæëàãàíä îðäîã áà ÿëàíãóÿà ¿éë ÿâäëûí çóðàã àâàëòûí ¿åä ººðèéí õàìòðàí
àæèëëàæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñòýéãýý õîëáîãäîõ áîëîìæã¿é áîëäîã þì. Äàõèí äàâòàãäàøã¿é
áóþó õýçýý ÷ çàñ÷ çàëðóóëæ áîëîõîîðã¿é øààðäëàãàòàé ìàòåðèàëûã ÿìàð ÷ õÿíàëò
øàëòãàëòã¿éãýýð ó÷èðûã íü îëæ íàéäâàðòàé çóðàã àâàõ íü çóðàãëàà÷èéí àâúÿàñ
÷àäâàðààñ øàëòãààëäàã. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷ çàðèì ¿åä óëñ òºðèéí ìàø ÷óõàë
¿éë ÿâäëûã òóõàéí öàã ¿åä íü ìàø áîãèíî õóãàöààíä àëäàëã¿é àâàõ ýñâýë òóõàéí
ä¿ðèéíõýý ¿éë ÿâäëûã ÿàðàëã¿é õÿíóóð íÿãò óðò óäààí õóãàöààíû òóðøèä àæèãëàëò
õèéæ çóðàã àâàõ çýðýã îëîí ÿíçûí íºõöºë áàéäàëä çóðàã àâàõ øààðäëàãà ãàðäàã.
Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷ íü íýã êèíîíû çóðàãèéã á¿òýí æèëèéí òóðø àâàõ, õýäõýí
ñåêóíäûí õóãàöààíä òåëåâèçèéí õºòºëáºðò òýð ºäºðòºº ¿çýã÷äýä õ¿ðýõ ñþæåò àâàõ
ãýõ ìýò ÿíç á¿ðèéí öàã õóãàöààíä, çóðàã àâàëòûí õýëáýð õýìæýý öàã õóãàöààíû ¿åä
õàðèëöàí àäèëã¿é îëîí òºðëèéí àæèë ¿¿ðãèéã äýëõèéí áºìáºðöãèéí á¿õ ë óëñ îðîí
õîò òîñãîí ãàçàð íóòãóóäààð ÿâæ ã¿éöýòãýäýã. Áàðèìòàò êèíî íü ºíººäºð þó áîëæ
áàéãàà áîëîí ºíãºðñºí ÿâäëûã äóðüäàí ñàíóóëæ èðýýä¿éä þó áîëîõûã óðüä÷èëàí
ñýòãýæ, ¿çýã÷äýä õ¿ðãýäãýýðýý îíöëîã þì. Áàðèìòàò êèíî íü öàã õóãàöàà ºíãºðºõ
òóñàì õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë õºäºëãºñºí òàíèí ìýäýõ¿éí ¿íý öýíýòýé ìàòåðèàë áîëîí
¿ëääýã. ßìàð ÷ áè÷èã áàðèìò, äóðñàìæèéí íîì çîõèîë ôîòî çóðàã áàéñàí ºíãºðñºí öàã õóãàöààã á¿ðýí
ä¿¿ðýí ñýòãýë õºäºëãºì òºãñ òºãºëäºðººð áàðèìòàò êèíîíû êàäð øèã ìýäýýëëèéã ºã÷
÷àääàãã¿é þì. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷èéí àæèë íü ºíãºðñºí ò¿¿õýí ¿åèéí îíöëîã
¿éë ÿâäëóóä òóõàéí ¿åä àæèëëàæ àìüäàð÷ áàéñàí àëäàðòíóóäûí òóõàé ºíººãèéí
õ¿ì¿¿ñò ÿâäëûã ¿çýæ ìýäýõ áîëîìæ îëãîäîã. Áàðèìòàò êèíîíû ìàòåðèàë áàéõã¿é áîë
áèäíèé îþóíû åðòºíö ÿìàð èõ ÿäìàã áàéõ íü îéëãîìæòîé þì. Áàðèìòàò êèíîíû
çóðàãëàà÷èéã öàã ¿åèéí ò¿¿õèéã ä¿ðñýýð á¿òýýã÷èä ãýäýã.
Áàðèìòàò êèíîíû îíöëîã
Öàã
õóãàöààíû ÿâöàä áàðèìòàò êèíî óðëàã íü ä¿ðñëýëèéí õýëáýðèéí õóâüä õàìãèéí îëíûã
õàìàðñàí ä¿ðñëýëèéí óðëàã áîëîí õóâèðñàí. Ýíý ä¿ðñëýëèéí õýëáýð íü áèå äààñàí
öàã ¿å ¿éë ÿâäëûí ìýäýý ìýäýýëýë, ñóðâàëæëàãà, õºðºã, ñóðãàëòûí áîëîí ýðäýì
øèíæèëãýýíèé êèíî ãýõ ìýò òºðºë ç¿éëòýé áîëñîí áàéíà. Áàðèìòàò êèíîíû
ä¿ðñëýëèéí óðëàã íü íýã òàëààðàà óð àí ñàéõíû êèíîòîé àäèë áîëîâ÷ çàðèì
òàëààðàà òýñ ººð. Ýíý íü áàðèìòàò êèíîíû ä¿ðñëýëèéí õýëáýðò áàéäàã ãýæ õýëæ
áîëíî. Ýíý ò¿¿õýí ìýäýý ìýäýýëëèéí øèíæ ÷àíàðòàé áàéäàã. Óðàí ñàéõíû êèíîòîé
èæèë òºñòýé ç¿éë íü ãýâýë ò¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà àðãà áàðèë íü èæèë
òºñòýé áàéäàã. Óðàí ñàéõíû êèíîíîîñ ººð ç¿éë íü çóðãèéí áýëòãýë ¿åèéí àæèë
çóðàã àâàõ ¿åèéí ÿâö íü ººðèéí ãýñýí îíöëîã øèíæ ÷àíàðòàé áàéäãààðàà óðàí
ñàéõíû êèíîíû çóðàãëàà÷èä çóðàã àâàõàä øààðäëàãàòàé øààðäëàãàã¿é ç¿éë áàéäàã.
Çóðàã àâàëòûí ÿâöàä òîõèîëäîõ îíöëîã ç¿éë íü óðàí ñàéõíû êèíî íü áýëòãýëèéí ¿åä
óðüä÷èëàí òºëºâëºñºí íàéðóóëàã÷èéí òºëºâëºñíººð àâäàã áà áàðèìòàò êèíîíä
òîäîðõîé òºëºâëºãºº õèéæ áîëäîãã¿é. Ãàçàð äýýð íü øóóä øèéääýã. Áàðèìòàò êèíîíû
õ¿ì¿¿ñèéí ã¿éöýòãýõ àæèë òîäîðõîé áóñ áàéäàã. Áàðèìòàò êèíî çóðàãëàà÷
íàéðóóëàã÷èéí àæëûã äàâõàð ã¿éöýòãýõ òîõèîëäîë áàéäàã. Áàðèìòàò êèíîíû çîõèîë
íü çóðãèéí åðºíõèé ç¿éëèéã ãàðãàæ ºãäºã áà çóðàã àâàëòûí ¿éë ÿâäëûã óðüä÷èëàí
ìýäýõ ¿éë ÿâäëûí ºðíºë îð÷èí àõóéã òîäîðõîéëîí áè÷èõ àðãàã¿é áàéäàã. Ãýõäýý
õààíà þó áîëîõûã ÿìàð óòãà àãóóëãààð àâàõ, ÿìàð óòãà ñàíààã èëýðõèéëýõ
çîðèëãîîð àâàãäñàí áàéõûã åðºíõèéä íü çààñàí áàéäàã. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷
íü çàðèìäàà çîõèîëûí ¿íäñýí ñàíààíûõàà äàãóó àâ÷ áàéãàà ýïèçîäûã ººðèéíõººðºº
øèéäâýðëýñíýý𠺺ð÷ëºí àâàõ òîõèîëäîë áàéäàã. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷ íü óðàí
çîõèîëûí òîäîðõîé ìýäëýãòýé, ñýòã¿¿ë÷èéí ìýðãýæëèéã òîäîðõîé õýìæýýãýýð
ýçýìøñýí áàéõ ¸ñòîé. Áàðèìòàò êèíî ãýäýã íü ºíººäºð þó áîëæ áàéãàà áîëîí
ºíãºðñºí ¿åèéã äóðüäàí ñàíóóëæ èðýýä¿éä þó áîëîõûã óðüä÷èëàí ñýòãýæ ¿çýã÷äýä
õ¿ðãýäýãò áàðèìòàò êèíîíû îíöëîã îðøèíî. Áàðèìòàò êèíî êàäð íü óðàí ñàéõíû êèíî
êàäðààñ ÿëãààòàé ç¿éë íü 2 êàäð õîîðîíäîî ¿ãýýð õîëáîãääîã. Êèíî êàäðûí äàðààõ
ýïèçîä áºãººä ýíý íü êàäðóóäûí õîëáîîñûí
¿ð ä¿íä áîëæ áóé ¿éë ÿâäûí ÿâö àãøèí áóé
áîëîõîä îðøèíî. Áàðèìòàò êèíîíä àâñàí ïëàí áîëãîí íü ººðòºº ÿìàð íýã óòãà
ñàíààã àãóóëääàãã¿é. Îëîí ïëàíààñ àëü íýã ïëàí íü áóñàä õýä õýäýí ïëàíòàé íèéëæ
íýã óòãà ñàíààã ãàðãàäàã. Òýð ãîë ñàíàà
áóþó òóëãóóð ïëàí íü áóñàä ïëàíóóäûã äàãóóëàí ãàðãàäàã áºãººä ìîíòàæíû
á¿òöýä íºëººëºõ áóþó ýïèçîäóóäûí õîîðîíäûí õîëáîîñîíä íºëººëäºã. Èéì ó÷èðààñ
ãîë òóëãóóð ïëàíûã áóñàä ïëàíààñ ÿëãàí îíöîëæ õàðàõ íü ÷óõàë áàéäàã. Òóëãóóð
ïëàí íü õàìãèéí çîõèìæã¿é ãàçàð áàéðëàñàí òîõèîëäîëä ýïèçîä ºðíºí õºãæèõºä
íýìýð áîëäîãã¿é. Áóñàä æèðèéí ïëàíóóäûí àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýæ òîäîðõîé ýôåêò
ºã÷ ÷àääàãã¿é. Çóðàã àâ÷ áàéãàà îáúåêòûí õîë îéðûí çàéí õàðüöààã çºâ õàðàãäàõ
ïëàíóóäûã ñîíãîæ àâàõ øààðäëàãàòàé. Ýíý øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýõèéí òóëä çóðãèéã
àâ÷ áàéãàà îáúåêò êàìåð 2-ûí õîîðîíäûí çàéã íàðèéí ìýäðýõ õýðýãòýé áàéäàã.
Áàðèìòàò êèíîíû åðºíõèé ïëàíä êàäðò õàðàãäàæ áàéãàà ç¿éë¿¿ä îð÷èíòîéãîî íèéöýõ
áºãººä ãîë áààòàð áóþó ýä ç¿éëñ íü êàäð äîòîð ÷ºëººòýé õàðàãäàæ áàéäàã. Áàðèìòàò
êèíîíû íàéðóóëàã÷ çóðàãëàà÷èéí àâñàí ïëàíóóäûí äàãóó ìàòåðèàëûã ìîíòàæëàäàã.
Ýíý íºõöºëä ¿éë ÿâäëûí ¿íäñýí óòãà
ñàíààã èëýðõèéëýõýä òîì ïëàí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã. Ó÷èð íü ïëàí íü òóõàéí
¿éë ÿâäëûí óòãà ñàíààã òîäîòãîí ãàðãàõàä íºëººëäºã. Òîì ïëàíû ñîíãîëò íü
ñàíààíäã¿é áàéæ áîëîõã¿é. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷ òîì ïëàíûã àâàõàä ÿàãààä
ãýäýã àñóóëòûã ººðòºº ¿ðãýëæ òàâèõ õýðýãòýé. Áàðèìòàò êèíîíû çóðàãëàà÷ íü ãîë
áààòðûíõàà àæèëëàæ áàéãàà íºõöºëä õàìò áàéæ êèíîíûõîî çóðãèéã àâäàã òýð îð÷èí
íü òýð áîëãîí òîõèðîìæòîé áàéäàãã¿é áºãººä 400-500Ñ-í
õàëóóí õ¿éòýí öàñàí øóóðãà, ààäàð áîðîî ãýõ ìýò îð÷èí àõóéä õ¿íä íºõöºëä
àæèëëàäàã þì. ¯¿íèé òóëä çóðàãëàà÷ õ¿í ÿìàð ÷ íºõöºëä õýâèéí àæèëëàõ òóë áèå
áîëîí ñýòãýë ñàíààíû áýëòãýëòýé áàéõààñ ãàäíà çóðàã àâàõ ãàçðûíõàà íºõöºë
áàéäëûã óðüä÷èëàí ñóäàëæ êàìåð òåõíèêèéí áýëòãýëèéã õàíãàñàí áàéõ ¸ñòîé.
1.3.
Ä¿ðñëýë áà ¿ã
Кино
анх дуутүй эхэлжээ. Хүссэн хүсээгүй өөрийн санаа мэдрэмжээ дүрслэлийн хэлбýрээр дамжуулдаг. Дүрслэлийн
ракурс, камерийн хөдөлгөөн, найрүулагчийн тодорхой зохиомж, зураг авсан планû монтажийг тооцон гаргах маягаар дэлгэцэнд үзэгчид
татагдан орж болох бүх зүйлийг зураглаач үзүүлэхийг хичээдэг. Дуугүй киноны хэл нь оптикийн хэл байлаа.
Телевиз бол радиотой адил хэлтэй төрсөн.
Ракурстай байх уу? үгүй юу, байгалийн дүрслэлийг хайх хэрэгтэй юу? үгүй
юу, авсан зургаа монтажлах уу? эс монтажлах уу, зэрэг асуудлыг телевизэд эхэн ¿едээ
тавьж байгаагүй. Кино òелевизийн харилцан нөлөөллийн
үр
дүнд болон синхрон зураг авалтын хөдөлгºөнт
аппарат гарч ирснээр баримтат êèíоны ураí бүтээлчид
кино гол агуулга óтга санааг үгэн дээр санаандгүй төвлөрүүлэх болжээ. Энэ нь зураглаачийн хайнга ажиллагаанаас болж
дутуу орхигдсон зүйлээ дикторын тестээр орлуулсантай холбоотой. Интэж хамаг зүйлээ
үгэн
дээр тохож байгаа нь үзэгчдийн хүлээн авах чадварыг дутуу үнэлсэн
хэрэг болно. Гэвч үгэн тайлбар үргэлж хэрэг болох уу? Жишээ: тариачин анжис түрж
явна. Гэтэл газраас төмөр сав олдов. Түүнийг газраас авч, шороог нь арилгана. Түүний
гарт герман цэргийн төмөр малгай байлаа. энэ бол Германы фашизмийн тухай өгүүлсэн
Ж.Ристичийн "Каска" хэмээх баримтат киноны эхлэл байлаа.
Кадрууд ар араасаа хөвөрч Геббельсийн операторуудын авсан Германы çэвсэгт хүчнийг
магòан дуулсан кадраар солигдоно. Өндөр зохион байгуулалттай цэргийн сүрлэг
нүсэр жагсаал, эгнээ ýãнээгээрээ жагссан төмөр
каскууд маршийн алхаатай зэрэгцэн хөдºëнө. Жагсагч цэргүүдийн төмөр малгайн сүүдэр газар тусна. Дараагийн кадрт төмөр
малгай үйлдвэрлэж байгаа үйлдвэрийг үзүүлнэ. Тэгээд төмөр каскан малгай өмссөн Гитлерийн цэргүүд дайны òалбарт, шатаж буé хотуудын фоí дээр алхаж явна. Цааш
нь, оросын газар шороон дээр òолгойдоо хэмхэрхий төмөр малгай угласан герман цэргийн цогцос хэвтэж байгаа нь
харагдана. Энэхүү хурц дүрслэлтэй, нийтлэлийн аргаар хийгдсэн кино дараах дүрст
планаар дуусна. Тариачны гарт байгаа Герман цэргийн малгайнаас морь нь
ундаална. Дараагийн планд төмөр малгайд тахиа үүрýэ зассан харагдана. Хамгийн сүүлчийн
гайхамшигтай төгсгөл бол ногооны талбайн мануухайí толгойд каска углаж өмсгөсөн
нь мянган жилийн түүхтэй эзэнт улсын домгоос үлдэж
хоцорсон зүйл нь энэ гэж харуулсанд оршино. Найруулагч хорин минутын
турш ямар ч тайлбар, үггүйгээр маш тодорхой харуулсан байна. Энэ нь дүрслэлийг
тод харуулсàны ховор жишээ юм. Орчин үеийн баримтат кинонд үг болон кино кадр нь хоорондоо өрсөлдөгч
биш юм. Тэд амжилтыг ч, алдааг ч хамтдаа үүрдэг. Жишээ: гурван тонн хүнд
жинтэй цүүц газар бууна. Хүйтэн цэвдэг газрын хөрс рүү ган шүднүүд цөмрөн ороход, цасан оргилуур тал тал тийш цацарч , бутарсан
чулуунууд ийш тийш ниснэ. Энэ бол БАМ-ийн гүүрийн
тулгуур битон баганыг босгож байгаа үйл явдлыг харуулсан зураг юм.
Энэ эхлэл байж уу? Зураглаачийн камер доош чиглээгүй
байна. Тэгэхээр энэ бол анхны цохилт биш , яагаад гэвэл тэнд байсан барилгачдын
царайнаас бүх зүйл илэрхий мэдэгдэнэ. Энд болсон зүйл
эмгэнэл биш. Гэхдээ иймэрхүү дутуу авсан зургаас бвголж кино муу болдог. Энэ гохиолдолд
дикторьтн текст аварч чадах уу? дикторын тайлбараар ямар нэгэн дүрслэгдэýгүй
зүйлийг хэлэх бол , нэгэнт огт байхгүй
зүйлийг хэлж байгаа учраас нотолгоо болж чадахгүй.
Үг
дүрслэлийг орлохгүй. Энэ алдаа юунаас болсон вэ гэвэл, зураглаач дарах товчоо
хэрэгцээт цагаасаа 20 сек. хоцорч дарсан явдал юм. Зураглаач зураг авах
тенологио харж мэдсэн ч, түүнд агуулагдаж байгаа цаад санааг анзаарааг¿й байна.
Баримтат киноны зураг авалтын òалбай дээр нөхцөл
байдал төлөвлºсºнөөс гадуур ангид болдог. Зураг авалт гэнэт дуусах тохиолдол
гардаг. Хамгийн гол нь зураглаач хэрэгтэй кадраа алдалгүйгээр
авах ёстой. Жишээ: Эргийн дагуу хуучирч хаягдсан хөлөг
онгоцууд зогсож байв. Зэвэрсэн хөлгийн тавцан, тасарсан гинж, хөлгийн
цонхны хар нүд орчныг уйтгартай ширтэх мэт харна. Тэрхүү,
хөдөлгөөнгүй хөлөг дээр хуучин цэргүүд ирж, хөлгийн төмөр тросыг бэхýëнэ. Ахмадын захирангуй дуу хадна. Ингээд,
хуучин хөлөг онгоцууд цуваагаар тэнгэрийн хаяаг чиглээд, Каспийн
тэнгисийн задгай далайд гарна. Энэ бол Карменûн гучин жилийн өмнө
авсан зураг байлаа.
Биднийг авсан зургаа үзэж байх үед - Серёжа хүү минь, ямар зураг авсан вэ? гэж Роман Лазереевич Кармен
асуулаа. - Энэ гэж би итгэл муутайхан хариулсан юм.
-Бид чирэгч
онгоцийн зураг авсаí юм.
-Одоо бидэнд кино хийх мэдээлэл байна. Гэхдээ энэ хангалтгүй.
Болж байгаа үйл явдлын тухай эргэцүүлж үз дээ, эпизод дотор хүний сэтгэлийг хөдөлгөх тийм түлхүүрийг олох хэрэгтэй. Хөлөг онгоцны зургийг зүгээр нэг битгий ав. Хамгийн гол нь гуниг, хоосрол,
ганцаардлыг харуулах хэрэгтэй. Шаналал гашуудлыг өргөн
понарамаар харуулах хэрэгтэй. Ингэхийн тулд урт планыг гуниг харууслын хөгжимтэй
тохируулах хэрэгтэй. Үзэгчдийг харж байгаа зүйлдээ сэтгэл зүйг нээн оруулж өгөх хэрэгтэй. Яахав, үзэгчид õуучин хөлөг онгоц өрөвдөлтэй харагдаг л дээ. Текстэнд зориулсан матåриал биш дүр
зураг хэрэгтэй. Зэвэрсэн хөлөг онгоцууд амьдралд эргэн орж байгаагаар та нар сэдвээ хөгжүүлэх
хэрэгтэй. Тэд дахиад хүмүүст үйлчлэх болно. Энэ хамгийн чухал. Цувааны хамгийн сүүлчийн
хөлөг онгоц явж өнгөрөх үед хөлгийг доороос ракурс авбал, эдгээр хөлөг
нь урагшаа эрч хүчэй тýмүүлэх болно. Үзэгчдэд хөгжим, үгийн тусламжгүйгээр өөрийн хэлэх гэж байгаа зүйлээ шууд хүргэнэ. Серёжа. чи ойлго. Баримтат киноны зураглаачийн жинхэнэ
ажил бол б¿х зүйлийг буулган авахад биш. Õарин өөрийн
санаа. сэтгэл зүйн байдлаа тухайн үйл явдалд яаж хандуулж байгаагаар илэрхийлэн хүргэх
нь чухал. Үүний тулд зураг авахаас өмнө. юу авах тухайгаа сайтар бодсон байх хэрэгтэй. Тэгсэн цагт
материал уран бүтээл болж чадна.
Баримтат киноны зураглаач дараах асуултуудыг өөртөө
байнга тавьж байх хэрэгтэй. Камерийн
товчийг дарах үед кадрт юу байна
вэ? Яагаад миний авсан зүйл чухал вэ? Би авсан план зургаараа юу хэлж байна вэ?
Өнөөдөр
баримтат киноны зэвсэглэл, мастер зураглаачдын нээж олсон бүх
зүйлүүд байна. А.Головнягийн ракурсийн хүчтэй
дүрслэл, Моквиний уян зөөлөн агаарын атмосферийг үзүүлдэг арга, Волчекийн зохиомжийн нарийн гэрлийн чимэглэл,
Э.Тиссэгийн билэгдлийн оновчтой хурц кадрууд, Л.Косматовийн өнгөний
шийдэл, М.Магидсоны утга уянгын дүрслэл, С.Урусевскийн тогтоож баримгүй
эрчтэй дүрслэл, энэ бүхэн
энгийн жишээ биш, бидний çýâñýã þì.
энгийн жишээ биш, бидний çýâñýã þì.
No comments:
Post a Comment